Tek Parti Dönemi Din-Siyaset İlişkisi
DİNİN KONTROLÜ VE DENETİMİ
- Dini Yayınların Kontrolü: Gevşek bir denetim
- DİB (1924) yoluyla denetim: Yeni Rejim için bir mücadele alanı
- Cami vaazlarının gözaltında bulundurulması v dini yayınların kontrolü
- İçişleri Baknı Şükrü Kaya ve CHP Genel Sekreteri Recep Peker’in dini propagandanın camilerde ve kahvehanelerde yapılmasının engellenmesine dair icraatları
- Müfettişliklerin bu bağlamda denetimde aktif rol oynaması
- Cami ve kadro sayısının yetersizliği meselesi ve aşma çabaları: Din adamlarının gericiliğin ve irticanın simgesi olarak görülmesi ve üstten bakış: DİB «üvey evlat»
- Kur’an Kursları: MEB için bir mesele: «öğrencileri kaptırmama»
- Halkevleri’ndeki temsillerde gericiliğin ve irticanın eleştirilmesi
- Ezanın Türkçeleştirilmesi- 1932
1928-1937: LAİKLİK
Saltanatın kaldırılması, hilafetin kaldırılması, Şeriye ve Evkaf Vekâleti'nin kaldırılarakŞeriye ve Evkaf Vekâleti'nin kaldırılarak yalnızca din işleriyle uğraşacak Diyanet İşleri
Başkanlığı'nın kurulması, tarikat ve zaviyelerin kapatılması aşamalarından geçen
laikliğin tam anlamıyla yasal tabana oturtulması için, 1924 Anayasası'nda yeralan
"Türkiye devletinin dini İslâm'dır" deyimini tartışmaya koyulan TBMM, 10 Nisan
1928'de Anayasa'nın ikinci maddesini değiştirip, 16. ve 38. maddeler gereğince
milletvekilleri ile cumhurbaşkanının ant içerken söylemek zorunda oldukları "vallahi"
sözcüğünü maddelerden çıkardı.
Ayrıca, 26. maddededi "ahkâmı şeriyenin tenfizi" (şeriat hükümlerinin yürütülmesi)
sözcükleri de Anayasa'dan çıkarıldı. İnananların ibadetlerini kendi dilleriyle
yapmalarını doğal bir hak olarak gören Mustafa Kemal'in, aydın din adamlarıyla
yaptığı görüşmelerden sonra, 3 Şubat 1928'de hutbelerin Türkçe okunmasının kabul
edilmesini, dualar ve ezanın Türkçeye çevrilmesi alışmaları izledi.
5 Şubat 1937'de Anayasa'nın ikinci maddesinde laiklik ilkesine yer verilmesi ve Türkiye Cumhuriyeti'nin laik bir devlet olduğunun yazılmasıyla, laiklik politikası temellendirildi.
DİN VE SİYASET
- Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası
- Serbest Cumhuriyet Fırkası
- CHP’nin 7. Kurultayı: 1947-1948’de DP ile yarışabilmek için serbestleşme adımları
- Seçmeli din dersleri (ilkokullarda-1949)
- Hasanoğlan Yüksek Köy Enstitüsü’nin kapatılması (27 Kasım 1947)
- Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi (1949)- din adamları için kurslar
- 20 Türbeninin açılması (677 sayılı kanunda değişiklik: Mart 1950)
Yorumlar
Yorum Gönder